Vajinal Akıntı Mantarlar
Vajinal akıntının mantar enfeksiyonlarından kaynaklandığı durumlarda en sık karşılaşılan etken Candida albicans’tır. Özellikle vulvovajinal kandidiyazis vajinada yoğun kaşıntı kızarıklık ve yanma gibi rahatsızlıklarla kendini gösterir. Ayrıca bu durumda oluşan akıntı genellikle beyaz yoğun ve peynir kesiği benzeri bir yapıdadır. Bununla birlikte antibiyotik kullanımı yüksek östrojen seviyeleri ve diyabet gibi faktörler bu enfeksiyon riskini artırır.
Flukonazol gibi antifungal ilaçlar tedavi için yaygın şekilde kullanılır. Tedavi edilmediğinde ağrılı idrara çıkma ve cinsel ilişki sırasında rahatsızlık gibi belirtiler de görülebilir.
Vajinal Mantar Enfeksiyonlarına Ne Sebep Olur?
Vajinal mantar enfeksiyonları özellikle Candida albicans’ın kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkar. Vajinal mikrobiyotada meydana gelen dengesizlikler bu enfeksiyonları tetikleyebilir. Bunun sonucunda bazı risk faktörleri mantar enfeksiyonlarına yatkınlığı artırır.
Başlıca nedenler şunlardır:
- Antibiyotik kullanımı: Antibiyotikler vajinadaki yararlı laktobasillerin sayısını azaltarak vajinal florayı bozar. Bu durum Candida albicans’ın çoğalması için elverişli bir ortam yaratır.
- Hormonal değişiklikler: Hamilelik doğum kontrol hapları kullanımı ve adet döngüsü gibi hormonal dalgalanmalar vajinadaki östrojen seviyesini yükselterek mantar enfeksiyonlarına zemin hazırlar. Özellikle yüksek östrojen seviyeleri mantarın gelişimi için ideal koşullar sağlar.
- Diyabet: Kontrolsüz diyabet vajinal salgılarda şeker birikmesine neden olarak Candida’nın çoğalmasına fırsat verir. Ayrıca yüksek kan şekeri vücudun bağışıklık tepkisini zayıflatır.
- Hamilelik: Hamilelikte hormon seviyeleri özellikle östrojen ve progesteron önemli ölçüde artar. Bu hormonal değişiklikler mantar gelişimini destekler ve hamile kadınları enfeksiyonlara daha yatkın hale getirir.
- Zayıflamış bağışıklık sistemi: Bağışıklık sisteminin zayıflaması Candida albicans’ın kontrolsüz çoğalmasına olanak tanır. HIV enfeksiyonu veya kemoterapi gibi durumlar bu risk faktörleri arasındadır.
- Diğer faktörler: Dar giysiler giymek, kokulu hijyen ürünleri kullanmak ve vajinal duş almak gibi davranışlar da vajinal mikrobiyotayı bozarak mantar enfeksiyonlarına yol açabilir.
Mantar Enfeksiyonları Vajinal Akıntıyı Nasıl Etkiler?
Mantar enfeksiyonları vajinal akıntının kıvamını ve görünümünü belirgin şekilde değiştirir. Genellikle bu akıntı kalın beyaz ve süzme peyniri andıran bir yapıdadır. Bunun yanı sıra bu tür akıntılar kokusuzdur veya çok hafif ekşi bir kokuya sahiptir. Bakteriyel enfeksiyonlardan farklı olarak mantar enfeksiyonları hoş olmayan güçlü bir koku üretmez.
Özellikle Candida albicans’ın aşırı çoğalması vajinanın doğal dengesini bozarak mantar enfeksiyonlarının yayılmasına yol açar. Ayrıca bu durum kaşıntı şişlik ve vajinal bölgede tahriş gibi rahatsızlıklar ile birlikte görülür. Bazı durumlarda akıntının hafif sarı ya da gri tonlarına dönüşmesi mümkündür.
Vajinal Mantar Enfeksiyonlarını Diğer Durumlardan Nasıl Ayırt Edebilirsiniz?
Vajinal mantar enfeksiyonları belirgin belirtileriyle diğer vajinal rahatsızlıklardan ayırt edilebilir. Mantar enfeksiyonunda genellikle vajinal ve vulvar bölgelerde yoğun kaşıntı ve tahriş gözlemlenir. Bu kaşıntı zamanla şiddetlenir ve belirgin bir rahatsızlık yaratır. Akıntı tipik olarak kalın beyaz ve süzme peynire benzer ayrıca kokusuzdur. Bu özellikleriyle bakteriyel vajinozisten (BV) ayrılır. BV’de akıntı ince grimsi ve balık kokuludur. Trikomoniyaz ise kötü kokulu köpüklü ve yeşilimsi sarı bir akıntıya neden olur.
Ağrı ve hassasiyet mantar enfeksiyonlarında yaygındır ve özellikle cinsel ilişki veya idrara çıkma sırasında şiddetlenir. Vulvada şişme ve kızarıklık da sık karşılaşılan belirtiler arasındadır. Oysa BV genellikle daha hafif bir rahatsızlık yaratır ve vulvar iltihaplanma daha az görülür.
Belirtilerin yanı sıra teşhis yöntemleri de bu enfeksiyonları ayırt etmeye yardımcı olur:
- Vajinal pH Testi: Mantar enfeksiyonlarında vajinal pH genellikle 4.5’in altında kalır oysa BV’de pH 4.5’in üzerine çıkar.
- Mikroskopik İnceleme: Mantar enfeksiyonlarında tomurcuklanan mayalar hifler veya psödohifler görülürken BV’de “ipucu hücreleri” fark edilir.
- KOH Testi: Potasyum hidroksit kullanılarak maya hücreleri mikroskop altında daha belirgin hale gelir.
- Kültür ve Nükleik Asit Testleri: Tekrarlayan vakalarda Candida türlerini belirlemek için kültür ve moleküler testler kullanılır.
Vajinal Mantar Enfeksiyonları Nasıl Tedavi Edilir?
Vajinal mantar enfeksiyonlarının tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılır. Öncelikle reçetesiz antifungal kremler ve fitiller hafif enfeksiyonlar için yaygın olarak tercih edilir. Bu ürünler mantar çoğalmasını doğrudan hedef alarak semptomları hafifletir. Tedavi süresi 1 3 veya 7 gün olabilir ve belirtiler kısa sürede düzelebilir. Ancak tedaviye tam olarak devam edilmesi gerekir.
Daha şiddetli vakalarda ise reçeteli antifungal kremler devreye girer. Butokonazol veya terkonazol gibi daha güçlü ilaçlar enfeksiyonun etkilerini daha uzun sürede kontrol altına alır. Bu tedaviler de krem veya fitil şeklinde uygulanır ve genellikle 7 gün veya daha fazla sürebilir.
Flukonazol gibi oral antifungal ilaçlar özellikle komplikasyonsuz enfeksiyonlar için tek doz olarak kullanılır. Ancak daha ağır vakalarda birkaç gün boyunca ek dozlar gerekebilir. Flukonazol mantar büyümesini içeriden durdurur fakat hamilelik döneminde kullanımından kaçınılmalıdır.
Tekrarlayan veya dirençli enfeksiyonlarda alternatif tedaviler kullanılır. Özellikle borik asit fitilleri geleneksel antifungallere yanıt vermeyen vakalarda etkilidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Vajinal mantar enfeksiyonları hangi belirtilerle kendini gösterir?
Vajinal mantar enfeksiyonları kadınların %75’ini hayatlarında en az bir kez etkiler ve belirtileri arasında vajinal kaşıntı, idrar yaparken veya cinsel ilişki sırasında yanma, vulvada kızarıklık ve şişlik ile genellikle kokusuz, beyaz, peynir kesiği kıvamında akıntı bulunur. Bu enfeksiyonlara Candida mantarlarının aşırı büyümesi neden olur ve antibiyotik kullanımı, hamilelik, diyabet veya zayıflamış bağışıklık sistemi gibi risk faktörleriyle ilişkilidir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar arasında yer almasa da artan cinsel aktivite riski artırabilir. Tedavi genellikle antifungal ilaçlarla yapılır; korunmak için ise tahriş edici hijyen ürünlerinden kaçınılması ve uygun temizlik sağlanması önerilir.
Mantar tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri var mıdır?
Vajinal mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan ilaçların yan etkileri arasında baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı, ishal, deri döküntüleri, kaşıntı ve lokal tahriş yer alabilir. Fluconazol, nadiren karaciğer hasarı ve kalp ritmi sorunlarına yol açabilir. Klotrimazol, topikal veya vajinal fitil formunda kullanıldığında %10’dan daha az kişide kaşıntı, yanma ve lokal tahrişe yol açabilir. Mikonazolün yaygın yan etkileri arasında yerel yanma, kaşıntı ve tahriş bulunur. Nistatin, topikal veya oral kullanıldığında deri döküntüleri, kaşıntı ve ishal gibi yan etkiler yaratabilir. Bu ilaçların kullanımı sırasında özellikle hamilelikte dikkatli olunmalı ve doktor önerisiyle kullanılmalıdır.
Vajinal mantar enfeksiyonlarının tekrarlaması nasıl önlenir?
Vajinal mantar enfeksiyonlarının tekrarını önlemek için, nefes alabilen pamuklu iç çamaşırı giymek ve sıkı giysilerden kaçınmak, nemin birikmesini engellemek önemlidir; ıslak kıyafetleri, özellikle yüzme veya egzersiz sonrası hemen değiştirmek gereklidir; kokulu kadın bakım ürünlerinden, vajinal spreylerden ve duşlardan kaçınılmalıdır, çünkü bunlar vajinal florayı bozabilir; doğru hijyen sağlamak için önden arkaya doğru temizlik yapılmalı, böylece bakteri yayılmasının önüne geçilir; kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmak, özellikle diyabet hastaları için enfeksiyon riskini azaltır; sağlıklı bakterilerin korunması için yoğurt veya probiyotik takviyelerinin kullanılması önerilir; antibiyotik ve doğum kontrol yöntemlerinin vajinal mantar enfeksiyonu riskini artırabileceği için doktor tavsiyesiyle kullanılması gerekir. Sık enfeksiyon geçiren kişiler, uzun süreli antifungal tedavi veya başka önleyici yöntemler için doktorlarına danışmalıdır.
Doğal tedavi yöntemleri mantar enfeksiyonlarında etkili midir?
Doğal tedaviler, vajinal maya enfeksiyonlarının tedavisinde bazı durumlarda etkili olabilir, ancak sonuçlar kişiden kişiye değişir. Örneğin bir çalışmada, probiyotik içeren vajinal kapsül kullanan kadınların %89’u bir yıl boyunca enfeksiyonsuz kaldı, oysa sadece ilaç tedavisi görenlerin %70’inde aynı sonuç elde edildi. Borik asit, özellikle geleneksel tedavilere yanıt vermeyen vakalarda antifungal etkiler gösterdi. Bununla birlikte, çay ağacı yağı ve hindistancevizi yağı gibi diğer doğal tedavilerin etkinliği, bilimsel olarak yeterince kanıtlanmamıştır. Doğal tedavi yöntemlerini kullanmadan önce, yan etkiler veya diğer ilaçlarla etkileşim risklerini göz önünde bulundurarak bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
Vajinal akıntının hangi türleri enfeksiyon belirtisi sayılır?
Anormal vajinal akıntılar, bakteriyel vajinoz (BV), kalın, gri renkli ve balık kokulu akıntı ile; mantar enfeksiyonları, peynir kıvamında, kokusuz beyaz akıntı ile; trikomoniyaz ise sarı-yeşil, köpüklü ve kötü kokulu akıntı ile kendini gösterir. BV, dünya genelinde kadınların %23–29’unu etkilerken, kadınların yaklaşık %75’i hayatları boyunca en az bir kez mantar enfeksiyonu geçirir. Trikomoniyaz ise ABD’deki en yaygın viral olmayan cinsel yolla bulaşan enfeksiyon olup, yaklaşık 3.7 milyon aktif vakası bulunmaktadır.

