
Spiral Takma, Spiral Çıkarma
Spiral yerleştirme işlemi rahim içine doğrudan cihazın yerleştirilmesini kapsar. İlk olarak rahim ağzı sabitlenir ve ardından rahmin derinliği uygun bir şekilde ölçülür. Sonrasında spiral steril bir yerleştirici yardımıyla rahme yerleştirilir ve kollar rahim içinde açılır.
Spiral çıkarma işlemi ise oldukça basittir; uzman, spiral iplerini forsepsle tutarak nazikçe çeker ve kollar katlanarak cihaz çıkar. Hem yerleştirme hem de çıkarma işlemleri genellikle muayenehane ortamında yapılır. Bununla birlikte hafif rahatsızlıklar ağrı kesiciler veya lokal anestezi ile yönetilebilir.
Spiral Nasıl Takılır?
Spiral takma işlemi birkaç adımda gerçekleştirilen bir prosedürdür ve genellikle kısa bir sürede tamamlanır. İşlem öncesinde hasta bilgilendirilir ve onayı alınır. Ayrıca doktor hastanın işlemden önce ağrı kesici almasını önerebilir. Bu hazırlık aşaması hastanın rahatlığını artırmayı amaçlar. İşlem sırasında rahmin pozisyonu ve boyutları değerlendirilir. Bunu takiben doktor gerekli sterilizasyon işlemlerini başlatır.
Sterilizasyon aşamasında serviks antiseptik bir solüsyonla temizlenir ve işlemde kullanılacak aletler hazırlanır. Spiral steril bir yerleştiriciye yüklenir. Sonraki adımda serviksin sabitlenmesi için tenakulum adı verilen bir kelepçe kullanılır. İşlem sırasında oluşabilecek rahatsızlıkları en aza indirmek için lokal anestezi uygulaması yapılabilir.
Daha sonra rahim boşluğunun derinliği ölçülür. Bu ölçüm rahmin uygun derinliğe sahip olduğundan emin olunması için önemlidir. Rahim derinliği genellikle 6 ila 9 cm arasında olmalıdır. Spiral küçük bir tüp içine katlanmış halde serviksten geçirilerek rahim içine yerleştirilir. Rahim boşluğu içinde genişleyen spiral yerleştirici tüpten çıkartılır. Son olarak spiral ipleri ayarlanır ve işlem tamamlanır.
Spiral Takılması Ağrılı mıdır ve Yaygın Yan Etkiler Nelerdir?
Spiral takılması sırasında birçok kişi farklı düzeylerde rahatsızlık ve ağrı hissedebilir. Özellikle spiral rahme yerleştirilirken şiddetli kramp ve baskı yaygındır. Bu kramp genellikle işlem sırasında en yoğun halini alır ve birkaç dakika içinde azalır. Ancak bazı kişilerde işlem sonrasında adet benzeri kramplar bir haftaya kadar devam edebilir. Doğum yapmış kişilerde ise ağrı genellikle daha hafif olabilir.
İşlem sonrasında krampların birkaç saat ya da birkaç gün sürmesi olağandır. Bu rahatsızlıkları hafifletmek için aşağıdaki yöntemler tavsiye edilir:
- İbuprofen veya asetaminofen gibi ağrı kesiciler
- Isıtıcı ped kullanımı
Çoğu kişi birkaç gün içinde bu krampların azaldığını fark eder. Ancak özellikle bakır spiral kullananlarda kramplar daha uzun sürebilir ve yoğunlaşabilir.
Kanama açısından spiral takıldıktan sonra hafif lekelenme yaygındır. Bu lekelenme birkaç hafta sürebileceği gibi üç ila altı aya kadar da aralıklı olarak görülebilir. Bakır spiral kullanıcıları ilk aylarda daha ağır ve ağrılı adet dönemleri yaşayabilir. Hormonal spiraller ise zamanla adet kanamasını azaltabilir. Bazı kullanıcılar adet dönemlerinin tamamen durduğunu gözlemleyebilir.
Ciddi yan etkiler nadir olmakla birlikte aşağıdaki belirtiler dikkatle izlenmelidir:
- Şiddetli ağrı
- Aşırı kanama
- Ateş veya enfeksiyon belirtileri
Spiral Ne Kadar Süre Kullanılır ve Ne Zaman Değiştirilmelidir?
Spiral kullanım süresi kullanılan spiralin tipine bağlı olarak değişiklik gösterir. Bakır ve hormonal spiraller farklı etki sürelerine sahip olup her iki tür de hamileliği önlemede oldukça etkilidir. Bakır spiral kullananlar uzun vadeli bir koruma sağlayabilir ve hormonsuz bir doğum kontrolü tercih edenler için idealdir. Buna karşılık hormonal spiraller adet kanamasını azaltan ve doğrudan hormon salgılayan bir etkiye sahiptir.
Bakır spirallerin kullanım ömrü daha uzundur çünkü bakır sperm için elverişsiz bir ortam yaratır. Hormonal spiraller ise progestin hormonu salgılayarak hamileliği önler.
- Paragard: Hormonal olmayan bu bakır spiral 10 ila 12 yıl boyunca etkilidir.
- Mirena ve Liletta: Hormonal spiraller olup 8 yıla kadar etki gösterirler.
- Kyleena: 5 yıla kadar kullanılabilen hormonal bir spiral türüdür.
- Skyla: Daha düşük hormon içerir ve 3 yıl boyunca etkilidir.
Spiraller kullanım ömrü dolduğunda değiştirilmelidir. Hormonal spiraller yan etkiler rahatsız edici hale geldiğinde veya başka tıbbi nedenler ortaya çıktığında daha erken değiştirilebilir. Bakır spirallerde ise özellikle aşırı kanama gibi durumlar devam ederse çıkarılması gerekebilir. Bu nedenle değiştirme veya çıkarma zamanı yaklaştığında bir sağlık uzmanıyla görüşmek en uygun yöntemi belirlemek açısından oldukça önemlidir.
Spiral Nasıl Çıkarılır?
Spiral çıkarma işlemi genellikle hızlı ve sorunsuz bir şekilde tamamlanır. Sağlık uzmanı önce vajinayı görüntülemek için bir spekulum yerleştirir ve ardından spiral iplerini bulur. İpleri forseps veya spiral kancası yardımıyla nazikçe çekerken cihazın esnek kolları katlanır ve rahim ağzından kolayca çıkar. İşlem genellikle birkaç dakika sürer ve hafif rahatsızlık hissedilebilir. Ayrıca bazı kişiler işlem sırasında hafif kramplar ya da sonrasında lekelenme yaşayabilir.
İşlem öncesi ibuprofen gibi ağrı kesicilerin alınması rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilir.
Nadir durumlarda şu komplikasyonlar yaşanabilir:
- Spiral iplerinin serviks kanalına geri çekilmesi
- Spiral iplerinin görünmemesi durumunda ultrason kullanılması
- Spiralin rahim duvarına gömülmesi
- Cerrahi müdahale gerektiren durumlar
Spiral Çıkarıldıktan Sonra Ne Zaman Hamile Kalınabilir?
Spiral çıkarıldıktan sonra hamile kalma süreci oldukça hızlı olabilir. Hem hormonal hem de bakırlı spirallerde doğurganlık genellikle hemen geri döner. Çünkü spiral yumurtlama veya uzun vadeli doğurganlık üzerinde kalıcı bir etki yaratmaz. Bakırlı spiral çıkarıldıktan sonra hormonal bir etki olmadığı için doğurganlık hemen geri kazanılır. Ancak hormonal spirallerde doğal adet döngüsünün düzenlenmesi biraz zaman alabilir. Bu süreç genellikle bir adet döngüsü kadar sürer ancak yine de ilk ay içinde hamile kalma olasılığı yüksektir.
- Eğer spiral çıkarıldıktan hemen sonra hamilelik istenmiyorsa:
- Doğum kontrol yöntemlerine hızla geçmek önemlidir.
Seçenekler arasında prezervatif doğum kontrol hapları veya implant gibi alternatifler bulunur.
Sıkça Sorulan Sorular
Spiral taktırma işlemi sırasında ağrı hissedilir mi?
İUD yerleştirilmesi sırasında ağrı, kişiden kişiye değişir; yapılan araştırmalara göre kadınların yaklaşık %31’i orta düzeyde ağrı hissederken, %50’si ise yoğun ağrı bildirmektedir. Doğum yapmamış kadınlar, doğum yapmışlara göre daha fazla ağrı hissedebilir, ağrı seviyeleri doğum yapmış olanlarda 3/10 civarındayken, doğum yapmamışlarda 6/10’a kadar çıkabilir. Kaygı ve stres de ağrı algısını artırabilir. Ağrıyı hafifletmek için, ağrı kesiciler, lokal anestezikler veya rahatlama teknikleri gibi çeşitli yöntemler mevcuttur, ancak her zaman sunulmazlar ve etkinlikleri kişiye göre değişebilir. Sağlık uzmanları, ağrı olasılığını kadınlara önceden bildirip, uygun ağrı yönetimi seçeneklerini sunmalıdır.
Spiral çıkarıldıktan sonra gebelik şansı ne zaman geri döner?
IUD (rahim içi araç) çıkarıldıktan sonra doğurganlık genellikle hızla geri döner. Çalışmalara göre, IUD kullanımı sonlandırıldıktan sonra yaklaşık %83 kadın, ilk 12 ay içinde hamile kalır. Bakır IUD’leriyle yapılan araştırmalara göre, kadınların %84’ü bir yıl içinde hamile kalırken, %63’ü ilk altı ayda gebelik yaşar. Hormonal IUD’ler (örneğin levonorgestrel salınımlı IUD) üzerine yapılan çalışmalarda ise, IUD çıkarıldıktan sonra hamilelik oranı %79 ile %96 arasında değişmektedir. Bu veriler, IUD türünün doğurganlık geri dönüşünü önemli ölçüde etkilemediğini ve çoğu kadının, IUD çıkarıldıktan sonra bir yıl içinde hamile kalma olasılığının yüksek olduğunu göstermektedir.
Spiral hangi durumlarda kullanılamaz?
Gebelik, açıklanamayan vajinal kanama, tedavi edilmemiş servikal veya uterin kanser gibi rahimle ilgili hastalıklar, rahim anormallikleri, aktif pelvik enfeksiyonlar veya geçmişte pelvik enfeksiyon geçiren kişilerde IUD kullanılmamalıdır. Ayrıca hormonlu IUD kullanımı, aktif meme kanseri veya şiddetli karaciğer hastalığı olanlar için uygun değildir. Bakır IUD, Wilson hastalığı veya bakır alerjisi olanlarda kullanılmamalıdır.
Spiral enfeksiyon riskini artırır mı?
İUD (rahim içi araç) takılmasından sonraki ilk 20 gün içinde, özellikle yerleşim sırasında kişi cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) taşıyorsa, pelvik iltihap hastalığı (PID) riski hafifçe artabilir. Ancak bu dönemden sonra, PID riski genel nüfustaki seviyeye döner. Hem bakır hem de hormonal IUD’ler arasındaki fark, enfeksiyon riski üzerinde belirgin bir etki yaratmaz. Enfeksiyon riskini azaltmak için IUD takılmadan önce CYBH taramaları yapılır ve işlemin hijyen kurallarına uygun olarak yapılması sağlanır. Genel olarak, IUD’ler çoğu kişi için güvenli ve etkili bir doğum kontrol yöntemidir.
Spiral takma işlemi ne kadar sürer?
IUD yerleştirme işlemi genellikle sadece birkaç dakika sürer. Bazı kadınlar işlem sırasında hafif ila orta şiddette kramp hissi yaşayabilir. Rahatsızlıkların azaltılması için sağlık uzmanları, randevudan önce ağrı kesiciler (örneğin ibuprofen) kullanmayı önerir.